Foto da edición de 2024
Do 21 ao 25 de abril de 2025, o Teatro Principal de Pontevedra, na rúa Paio Gómez Charino, converterase no epicentro do pensamento filosófico coa celebración da XLI Semana Galega de Filosofía, organizada pola Aula Castelao de Filosofía. Baixo o lema “Filosofía e Nihilismo”, esta edición invita a reflexionar sobre unha frase de Manuel Sacristán: “hai que pintar o encerado do presente para que resalte o xiz branco da esperanza”. Esta frase resume o espírito da Semana: diagnosticar a crise para construír novos horizontes.
O evento arrancou este luns 21 cunha sesión matinal ás 10:30, dedicada a explorar as conexións entre nihilismo e filosofía. Luís García Soto, profesor de Filosofía Moral na Universidade de Santiago de Compostela (USC), abriu o ciclo cunha conferencia titulada “Senda/Mar/Eira: Teo-, Me- e De-ontoloxía”, tras un cambio de última hora na programación. Esta xornada sentou as bases para un debate que se estenderá durante os días seguintes, abordando o nihilismo non como unha postura a celebrar, senón como un desafío a superar.
Alexandre Cendón, presidente da Aula Castelao, compartiu a súa visión sobre o propósito desta edición: “Abordamos o nihilismo con preocupación, pero co firme compromiso de superalo. Observamos na sociedade un desacougo, unha falta de horizontes comúns e de verdades sólidas nas que apoiarse. O noso obxectivo é analizar como chegamos a este punto, tanto a nivel local como global, e explorar camiños que nos dean esperanza”. Cendón destacou que o evento busca ofrecer unha análise crítica, pero sempre cun enfoque construtivo: “Queremos que o público saia cunha mirada esperanzadora, cunha reflexión que ilumine os problemas do presente e aponte a alternativas viables”.
Ana Area, profesora de filosofía de Redondela e organizadora do evento desde hai tres anos, complementa esta visión explicando o enfoque da Semana: “A Aula Castelao busca converter Pontevedra nunha Ágora, un espazo aberto que deslocaliza a filosofía e a fai accesible a todas as persoas con inquedanza por repensar o mundo. Pola mañá, debatemos o nihilismo desde perspectivas filosóficas amplas; pola tarde, centrámonos en Galicia, reflexionando en galego e desde a nosa realidade. Pola noite, as sesións son máis divulgativas, integrando voces de disciplinas como a psicoloxía ou a arte, porque a verdade é un poliedro que require múltiples perspectivas”. Area subliña a vontade de facer a filosofía accesible: “Queremos que o pensamento crítico chegue a todos, non só aos especialistas, e que o diálogo nos axude a construír respostas colectivas aos retos actuais”.
Mudanzas na programación matinal
Por motivos alleos á organización, a programación matinal da XLI Semana Galega de Filosofía sufriu tres cambios. A filósofa brasileira Márcia Tiburi non poderá asistir, e no seu lugar, o xoves 24 de abril ás 10:30, falará o filósofo arxentino Néstor Kohan, da Universidade de Bos Aires, cunha conferencia titulada “Nihilismo, metafísicas ‘post’ e dialéctica histórica”. Debido a esta substitución, a apertura do luns 21 recaeu en Luís García Soto, como se mencionou. Ademais, o martes 22 ás 10:30, o historiador e investigador galego Xurxo Ayán ofrecerá unha ponencia titulada “Os mortos daquel verán: Nihilismo, Memoria e Exterminio na Galiza rural”, en substitución dunha conferencia previamente programada. Estes axustes foron recollidos no tríptico e no caderno actualizados, dispoñibles para descargar en Tríptico Semana Galega de Filosofía 2025 e Caderno XLI Semana Galega de Filosofía.
O programa da Semana, coas mudanzas incorporadas, desenvólvese como segue:
Luns 21: Ás 10:30, Luís García Soto (USC) abre con “Senda/Mar/Eira: Teo-, Me- e De-ontoloxía”. Pola tarde, ás 17:00, Brais González Arribas (UVigo) falará sobre “Ontoecoloxía relacional e nihilismo”, e ás 20:00, Laura Martín López-Andrade, psiquiatra, cuestionará a medicalización do sufrimento psíquico.
Martes 22: Ás 10:30, Xurxo Ayán reflexionará sobre “Os mortos daquel verán: Nihilismo, Memoria e Exterminio na Galiza rural”. Ás 17:00, Sami Ashour, presidente da Comunidade Palestina en Galicia, exporá a situación en Gaza desde a perspectiva da solidariedade, seguido por Mª Pilar García Negro (UDC), que defenderá “O valor da lingua galega”.
Mércores 23: Ás 10:30, José María Hernández Losada (UNED) abordará “Tecno-imperialismos: a nova carreira polo mundo”. Pola tarde, ás 17:00, a poeta Marta Dacosta chamará a “Berrar ben alto” contra o patriarcado e a perda de memoria histórica.
Xoves 24: Ás 10:30, Néstor Kohan (UBA) falará sobre “Nihilismo, metafísicas ‘post’ e dialéctica histórica”. Ás 19:00, Laura Martín López-Andrade abordará as contradicións en torno á saúde mental, seguida de Leo Espulga, que reflexionará sobre a evolución do discurso á linguaxe en “Do Ecco Homo ao Corpus Ecce”. Ás 20:00, Ayme Román, filósofa e comunicadora en redes, lanzará unha pregunta desafiante: “Se Deus morreu, hai que resucitalo?”, analizando a deriva reaccionaria ante a incerteza. Nuria Romo Avilés, dende a antropoloxía, pechará a xornada falando da medicalización do malestar e o uso de hipnosedantes.
Venres 25: Ás 17:00, Daniela Ferrández, escritora e teórica queer, analizará as identidades trans como obxecto de disputa política. Ás 19:00, a escritora moçambicana Paulina Chiziane ofrecerá unha emotiva lectura de clausura, prometendo deixar pegada coa súa reflexión: “O que hoxe é moderno, amañá pode ser tradicional”.
Cendón reflexionou tamén sobre a traxectoria do evento, que celebra 41 anos de existencia: “É extraordinario que un espazo destas características siga vivo despois de tantas xeracións. Isto é froito do traballo colectivo de organizadores, relatores, público e institucións como o Concello de Pontevedra, a Xunta de Galicia, a Deputación de Pontevedra e a Universidade de Vigo”. Engadiu que a singularidade da Semana radica en “achegar a filosofía aos problemas cotiáns, facendo que o pensamento crítico saia das aulas e chegue á rúa”. Area coincide neste punto: “A nosa forza está na diversidade de voces e na vontade de construír un diálogo aberto que inspire respostas colectivas”.
Para máis información, pódese consultar a web oficial da Aula Castelao de Filosofía en https://aulacastelao.gal. Unha oportunidade única para mergullarse no pensamento crítico e contemporáneo en Pontevedra.
